Tenedos’tan Bozcaada’ya Bağcılık
Temmuz 2022 – Haziran 2023
Bozcaada / ÇANAKKALE
Bozcaada/Tenedos, Homeros’un “İlyada” ve "Odyssey”inde, ve gezginlerin seyahatnamelerinde üzüm bağları ve şarabıyla anılan 4000 yıllık bağcılık geçmişine sahip kadim bir coğrafya. Kendine has yetiştirme yöntemleri, teruarı, üzüm türleri ile bağcılık her dönem adanın en önemli geçim kaynağı olagelmiş. Büyük kısmı bağlarla kaplı olan 37 kilometrekarelik Bozcaada’da, Rum ve Türk bağcılar adaya has geleneksel yöntemlerle yetiştirdikleri mahsulü hem iç piyasaya hem de yurtdışına göndererek önemli bir geçimlik ekonomi oluştururlardı.
Fakat özellikle 2000’li yılların başından beri turizm baskısıyla Bozcaada’daki bağcılık giderek azalıyor. Bağ alanları turizm sebebiyle küçülürken, var olan bağların bir kısmı da bakımsızlıktan yok olmaya yüz tutuyor. Tüm bu olumsuzluklar yaşanırken, bir kesim bağcı da goble/yer bağı gibi eski tip geleneksel üzüm yetiştiriciliğinin yerine yüksek sistem telli bağlara geçiyor. Bağcılığa merak salan, yeni teknikleri deneyen, ve adadaki bağ alanlarını arttırmayı hedefleyen bu yeni nesil bağcılar belki de Bozcaada’nın genetik kodlarında olan ama son dönemde unutulmaya yüz tutmuş bağcılığı canlandıracak.
Tenedos’tan Bozcaada’ya Bağcılık projesi, Bozcaada’da genç ve yaşı ileri bağcıların, adada doğup büyüyen, atadan bağcı olanların ve adaya sonradan yerleşip bağcılığa merak salanların bağcılık serüvenlerini belgesel bir film olarak kayıt altına almayı amaçladı. Film, üzüm fidanının toprakla birleşmesinden yetiştirilmesine, budamasından çapalamasına, hastalıklarla mücadelesinden hasadına, adaya dışarıdan getirilip hayat bulan üzüm türlerinden kaybolduğu/soyu tükendiği düşünülen yerel türlerin yeniden keşfine dek serüveni bağcıların kendi anlatılarından aktarılıyor. Böylece zamanında bölgenin en büyük ve en önemli geçim kaynaklarından biri olan bağcılığın tarihsel süreci 30 bağcının tanıklıklarında yeniden anlatılageliyor.
Proje kapsamında 9 Eylül 2023’te Bozcaada’da düzenlenen Bozcaada Bağcılık Çalıştayı iki oturum halinde gerçekleşti. 9 Eylül’de gerçekleşen çalıştaya bağcılar, işletmeciler ve turizmciler haricinde Bozcaada Belediye Başkanı Hakan Can Yılmaz, Bozcaada Tarımsal Kalkınma Kooperatifi Başkanı Mehmet Külekçi, Bozcaada İlçe Tarım Müdürü Vekili Ali Kayadan, Bozcaada Turizm İşletmecileri Derneği Başkanı Erkan Yavuz, CultureCIVIC İletişim Koordinatörü Üstüngel İnanç da katıldı. Gazeteci Ferai Tınç moderatörlüğündeki ilk oturumda ÇOMÜ Ziraat Fafültesi öğretim üyesi Harun Çoban, ÇOMÜ MYO Kooperatifçilik Programı Öğretim Görevlisi Muradiye Özel Ödül ve adalı bağcı Necati İnceoğlu vardı. Adalı genç bağcı Günay Yurdakul moderatörlüğündeki ikinci oturumda yazar ve şarap uzmanı Göknur Gündoğan, Yazar ve sommelier Murat Yankı, Çanakkale Gastronomi Derneği Başkanı Kubilay Özben görüşlerini paylaştı.
Proje kapsamında ortaya çıkan “Bağ” belgeseli şu gösterimleri yaptı:
• 8 Ekim 2023, Gala, Bozcaada
• 2 Eylül 2024, Bozcaada Kültür Sanat ve Bağbozumu Festivali
• 9 Ekim 2024, Bozcaada Uluslararası Ekolojik Belgesel Festivali
• 14 Kasım 2024, ODTÜ
Proje kapsamında www.bozcaadabagciligi.com sitesi hizmete alındı.
